Cửa ngăn nước mưa ngập giải pháp chống ngập hợp lý nhất hiện nay

Các nguyên do tình trạng Ngập lụt nặng nề trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước cùng với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. dù rằng chiếm vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế nhà nước, tuy nhiên lại nằm trên một nền đất thấp và thường bị ngập vì mưa lớn, nước lũ thượng nguồn hay triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, bây giờ tại rất nhiều điểm ở thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày một trầm trọng hơn. Cả thành phố hiện có tất cả 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, sự cố Ngập lụt của thành phố có thể còn nặng nề hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu ảnh hưởng vào miền đất này. Một báo cáo khác của những nhà nghiên cứu trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã xếp TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ gánh chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Nguyên do gây ngập lụt, thủy triều dâng ngày một cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất các dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã khai triển nhiều phương án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa kể đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư.

Tuy nhiên nguyên do chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan trong việc lập dự án, với trình độ chưa đủ tầm hay chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các việc chống ngập trong Tp.HCM nhưng xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập úng thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua đã tìm kiếm các biện pháp muộn màng, chắp vá, thiếu liên kết đồng bộ giữa những dự án quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, dự đoán dài hạn trong quy hoạch và xây dựng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tiễn đã dẫn tới tình trạng tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố càng ngày càng nghiêm trọng hơn.

Nhiều hệ thống cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố vừa xây dựng đã thành bể chứa nước với mực nước dâng cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt kết quả như mong đợi.

Nhiều hệ thống cống có diện tích chưa đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập úng bởi các trận mưa lớn và rút chậm ở thời gian dài.

Công trình ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không những làm gia tăng lượng nước mưa chảy trên trên mặt đất vì không thể ngấm xuống lòng đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng trung bình hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của các nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự thay đổi về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô các đợt mưa nhiệt đới ở khu vực. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 đến năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tiếp số lượng những đợt mưa cực lớn.

Hình ảnh con đường bị hỏng nặng do lún đất

Bất chấp rất nhiều những nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm giải quyết tình trạng Ngập úng, bây giờ vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Các nhà nghiên cứu quốc gia thường có khuynh hướng quan tâm đơn thuần đến rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi những đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý đến vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không để ý đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Điển hình là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hoặc sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã làm cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. biện pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – những cách thức vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Những biện pháp chống ngập 

Đã có rất nhiều phương pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là các phương pháp mang tính dự án hệ thống như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao chắc chắn, xây cống chống triều cường… Nhưng, ở môi trường nguồn lực tài chính có khiêm hao như bây giờ thì những phương pháp này sẽ rất khó có thể triển khai toàn diện và kịp thời. 

Nhưng từ các nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì giải pháp khơi thông các hệ thống thoát nước tự nhiên và đầu tư nâng cấp công trình thoát nước, nên được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện những kế hoạch đê bao vững chắc thì cần nghĩ tới giải pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.